در دنیای مالی، اختیار معامله (آپشن) یک توافق نامه یا قرارداد بین دو طرف است.

اگرچه برخی اختیار معامله ها خارج از بورس معامله میشوند، به این معنی که دو طرف برای معامله نیاز به بازار بورس ندارند، ولی در این قسمت به اختیارمعامله هایی میپردازیم که استاندارد هستند و از طریق بورس معامله میشوند. به علاوه، برعکس سهام که درمورد مالکیت اوراق بحث میکند، مالک اوراق آپشن دارای اختیار و فروشنده آن مجبور به انجام تعهدات خود میباشد.

تعاریف پایه

در اینجا برخی از مفاهیم کلیدی را تعریف میکنیم.

• اختیار خرید:

اختیار خرید به دارنده اختیار میدهد تا تعداد مشخصی از سهام دارایی پایه را در تاریخ از قبل تعیین شده با قیمت مشخص شده، بخرد. اختیار خرید فروشنده رو مجبور میکند تا تعداد مشخصی از سهام دارایی پایه را در تاریخ از قبل تعیین شده با قیمت مشخص شده، بفروشد. اختیار خرید به شما این فرصت را میده تا از افزایش قیمت دارایی پایه سود کنید درحالی که فقط بخشی از هزینه خرید سهام را، صرف خرید اختیار اون سهم کردید. از این به بعد از اصطلاح کال آپشن (Call options) برای نام بردن اختیار خرید استفاده میکنیم.

• اختیار فروش:

اختیار فروش به دارنده این اختیار را میدهد تا تعداد مشخصی از سهم دارایی پایه را در زمان سررسید مشخص با قیمت مشخص، بفروشد. اختیار فروش، فروشنده را مجبور میکند تا تعداد مشخصی از سهم دارایی پایه را در زمان سررسید مشخص با قیمت مشخص، بخرد. اگر اختیار فروش سهامی را که در سبد دارید، داشته باشید و قیمت سهام ریزش کند، اختیار فروش شما ارزشش بیشتر میشود. بدین ترتیب، داشتن اختیار فروش میتونه زیان شما را در سبدتون جبران کنه و به شما این فرصت را میدهد که درمورد نگه داشتن سهامتون بدون شوکه شدن و ترسیدن، تصمیم بگیرید. از این به بعد از اصطلاح پوت آپشن (Put options) برای نام بردن اختیار خرید استفاده میکنیم.

مزایای خریدار (هولدر) قراردادهای اختیار

اختیار خرید به دارنده این حق را میدهد که در زمان از قبل تعیین شده، تعداد مشخصی از سهام را به قیمت مشخص بخرد. درحالی که اختیار فروش به دارنده این حق را میده که در زمان از قبل تعیین شده، تعداد مشخصی از سهام خود را به قیمت مشخص بفروشد.

تعهدات فروشنده اختیار

فروشنده ی اختیار خرید مجبور است که در زمان از قبل تعیین شده، تعداد مشخصی از سهام اش را به قیمت مشخص بفروشد. فروشنده اختیار فروش مجبور است که در زمان از قبل تعیین شده، تعداد مشخصی از سهام خود را به قیمت مشخص بخرد.

نکته مهم

برای اینکه از این متن بیشترین استفاده را ببرید، یعنی استفاده حداکثری از اختیار معاملات، مدیریت ریسک و سود بردن از معاملات، بهتر است مطمئن شوید که مفهوم این قسمت را به خوبی متوجه شدید. روی اختیارها تمرکز کنید، در نظر بگیرید که چگونه ممکن است از آنها استفاده کنید، ریسک و سود مرتبط با اختیارها و استراتژی هارا بسنجید. اگر این عوامل را حین مطالعه هر قسمت به یاد داشته باشید، به کار بردن این مفاهیم وقتی به معاملات واقعی وارد شوید، خیلی برایتان راحت تر خواهد شد.

درک هدف سرمایه گذاران از ورود به اختیار معاملات

معاملات آپشن دو طرف دارد: طرف شما و طرف مقابل. وقتی شما یک اختیار را می خرید یا می فروشید، یک نفر (یا یک الگوریتم) برعکس این کا را در طرف مقابل انجام میدهد. تاثیر اقدامات شما و طرف مقابل روی بازار به یک اندازه ست.

از اختیار معاملات برای اهداف زیر استفاده کنید:

1. برای سود گرفتن از حرکت های صعودی بازار با سرمایه کمتر
2. برای سود کردن در بازارهای نزولی سهام بدون ریسک فروش تعهدی (خالی فروشی)
3. برای محافظت از تک سهم تان یا کل سبد سهام در زمان ریزش قیمت ها و رکود بازار

عبارات و اصطلاحات کلیدی

در اینجا چندین اصطلاح کلیدی وجود دارد که باید بدانید تا بتوانید تصمیمات مناسبی را در مورد معاملات آپشن بگیرید.

• دارایی پایه:

سهامی که می خرید یا می فروشید و قسمت اصلی ارزش آپشن را تعیین می کند.

• قیمت اعمال:

قیمتی که به ازای هر سهم، بعنوان خریدار کال آپشن، هنگام اعمال قرارداد پرداخت میکنید و قیمتی که برای فروش یا اعمال قراردتان بعنوان خریدار پوت آپشن، دریافت میکنید.

• تاریخ سررسید:

تاریخی که قراردادهای آپشن منقضی میشوند و به پایان میرسند. سررسید اعمال قرارداد اختیار رو میتوان ماهانه، سه ماهه یا حتی هفتگی در نظر گرفت.

• ضریب یا اهرم:

عددی که برای تعیین ارزش آپشن و تعداد واحدی که هنگام خرید کال آپشن یا پوت آپشن در نظر میگیرید.

اکثر قرارداد های آپشن، ۱۰۰ سهم (در ایران ۱۰۰۰ سهم) در هر قرارداد معامله میکنند، بنابراین اهرم بازار آپشن در هر قرارداد، ۱۰۰ است. این یعنی برای خرید هر قرارداد یا اعمال آن قرارداد به این تعداد سهم یا آپشن نیازمندید. اهرم آپشن میتواند متفاوت باشد، پس باید قبل از معامله آپشن، شرایط قرارداد رو با جزئیات بررسی کنید.

• پرمیوم:

ارزش کل آپشنی که می خرید یا می فروشید. هنگام خرید یک آپشن، پرمیوم پرداخت می کنید. هنگام فروش یک آپشن نیز، پرمیوم دریافت میکنید. پرمیوم بر اساس قیمت تابلو و اهرم قرارداد تغییر میکند.

توجه مهم

قرارداد های آپشن همیشگی نیستند، بنابراین مدت زمان باقیمانده از یک قرارداد رو تا تاریخ سررسید را همواره رصد کنید. برای اینکه بفهمید تا تاریخ سررسید آپشن چقدر زمان دارید، تاریخ اعمال یا سررسید رو مشخص کنید و تعداد روزها یا ماه‌هایی که تا تاریخ سررسید باقی مانده را بررسی کنید. یک دیده بان خوب می تواند این اطلاعات را ارائه بدهد.

نکته

یک الگوی خوب قیمت گذاری آپشن، فاکتورهای مهمی را در مورد چگونگی تغییر قیمت یک آپشن در ازای تغییر فاکتور های مختلف مثل نوسانات ضمنی، نرخ بهره و روزهای سررسید به شما یاداور میشود. یک راه عملی برای مدل‌سازی پرمیوم و بدست اوردن قیمت تقریبی قرارداد آپشن استفاده از یک ماشین حساب اختیار معامله است.

نام یک نماد آپشن شامل موارد زیر است:

• خلاصه ای از نام سهام پایه یا صندوق
• تاریخ انقضا، در قالب روز، ماه، سال در شش رقم ( در ایران در چهار رقم) بیان شده است.
• نماد انواع آپشن ها، حرف پی انگلیسی در نماد های بین المللی و ض در ایران برای کال آپشن و حرف سی انگلیسی در نماد های بین المللی و ط در ایران برای پوت آپشن
• قیمت اعمال ضرب در ۱۰۰ میشود

نمادهای آپشن ممکنه در ابتدای کار کمی گیج کننده باشد، زیرا هر کارگزاری سیستم متفاوتی برای نمایش اطلاعات دارد. اما همه آنها شامل داده های اولیه هستند و پس از مدتی با هر سیستمی که کار کنید، متوجه میشوید. یک مثال:

قرارداد اختیار خرید سهم ایران خودرو که در اسفندماه ۱۴۰۱ و با قیمت اعمال ۲۰۰۰ ریال منتشر شده است، ضخود ۱۲۰۵ و قرارداد اختیار فروش آن، طخود ۱۲۰۵ نام دارد.